Sygnaliści

Od 17 grudnia 2021 r. pracodawcy zobowiązani są do wdrożenia unijnych przepisów dyrektywy dotyczących sygnalistów.

Podstawowym aktem prawnym regulującym kwestie zgłaszania naruszeń prawa jest obecnie Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z dnia 23 października 2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii.

Kim jest sygnalista?

Osobę dokonującą zgłoszenia, czyli tzw. sygnalistę ww. dyrektywa definiuje jako osobę fizyczną, która zgłasza lub ujawnia publicznie informacje na temat naruszeń uzyskane w kontekście związanym z wykonywaną przez nią pracą. Nie ma przy tym podstawa prawna zatrudnienia. Jednocześnie, aby uzyskać status sygnalisty i związaną z tym ochronę, trzeba spełniać kilka dodatkowych warunków:

  • należy mieć oparte na faktach informacje o charakterze niepublicznym, które mogą wskazywać na to, że w firmie doszło do naruszenia prawa,
  • konieczne jest wykazanie się chęcią dokonania zgłoszenia i podjęcia w tym celu odpowiednich działań,
  • zgłoszenie musi być dokonywane w dobrej wierze i służyć celom publicznym.

Sytuacja sygnalistów w Polsce

Projektowana jest polska ustawa obejmująca swym zakresem co najmniej rozwiązania przewidziane ww. dyrektywą. Przyjęte ma zostać rozwiązanie, iż co do zasady ochrona sygnalistów nie będzie obejmować spraw z zakresu informacji niejawnych, tajemnic zawodowych (chociażby adwokackiej, radcowskiej czy też lekarskiej), tajemnic narad sędziowskich oraz nie będzie miała zastosowania do postępowań karnych. Dalsze wyłączenia mogą obejmować również sytuacje, kiedy sygnalista działa wyłącznie we własnym interesie. Wynika to z tego, że założenie sygnalizowania naruszeń prawa ma dotyczyć szerszego kontekstu niż indywidualny interes zgłaszającego naruszenie.

Ochrona sygnalistów

Ochrona sygnalisty zmierzać ma do zapobieżenia działań odwetowych, jak chociażby rozwiązanie stosunku pracy lub pogorszenie warunków pracy.

Ochrona sygnalistów ma dotyczyć przede wszystkim sektora publicznego i prywatnego w obszarze zamówień publicznych, usług, produktów i rynków finansowych oraz zapobieganiu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu, bezpieczeństwa produktów i ich zgodność z wymogami, bezpieczeństwa transportu, ochrony środowiska, ochrony radiologicznej i bezpieczeństwa jądrowego, bezpieczeństwa żywności i pasz, zdrowia i dobrostanu zwierząt, zdrowia publicznego, ochrony konsumentów oraz ochrony prywatności i danych osobowych oraz bezpieczeństwa sieci i systemów informacyjnych.

Ważne aby kanał komunikacji i informowania o nieprawidłowościach poznawał na zachowanie anonimowości.

Kanały zgłoszeń

Przepisy przewidują trzy kanały zgłoszeń:

  • wewnętrzny – między pracownikiem a pracodawcą;
  • zewnętrzny- polegający na informowaniu organu publicznego,
  • publiczny- poprzez podanie informacji do powszechnej wiadomości np. na stronie internetowej.

Kogo dotyczy obowiązek wdrożenia tych procedur?

Każdy podmiot objęty regulacjami zobowiązany będzie do posiadania i wdrożenia odpowiednich procedur, przy czym początkowe założenie jest takie, by obowiązek ten obejmował pracodawców zatrudniających powyżej 250 pracowników.

Natomiast od 17 grudnia 2023 r. obowiązek ten będzie dotyczył także pracodawców zatrudniających od 50 osób. Ważne aby rzetelnie i dokładnie przygotować się do wprowadzanych przepisów.

Oczywiście przewidziane są sankcje karne za niedostosowanie się do nowych przepisów, m.in kary grzywny, a nawet pozbawienia wolności.

Co w sytuacji, gdy zgłoszenie jest nieprawdziwe?

Jak się ma natomiast kwestia kar w sytuacji, gdy pracownik doniesie na pracodawcę podając nieprawdziwe informacje?

Wszystko zależy od kontekstu całej sytuacji. Zdarzają się sytuacje, w których sygnaliści dokonują zgłoszenia w dobrej wierze, nie mając jednak pełnego obrazu sytuacji, co może prowadzić do wysnuwania wniosków nieznajdujących pokrycia w rzeczywistości. Zupełnie inaczej wygląda problem, gdy pracownik umyślnie składa doniesienie wprowadzające w błąd po to, by na przykład zemścić się na pracodawcy.

Jak odróżnić oba te przypadki? Jak wygląda dalsze postępowanie?

Na te i inne pytania chętnie udzielimy odpowiedzi naszym Klientom.

Zapraszamy do kontaktu

Zapraszamy zatem do kontaktu wszystkie zainteresowane firmy i podmioty sektora publicznego celem wdrożenia odpowiednich rozwiązań i procedur związanych z sygnalizowaniem naruszeń prawa i ochroną sygnalistów nie tylko z Bydgoszczy, Torunia, ale całego województwa kujawsko-pomorskiego i Polski.